Wat is chronische pijn?
Pijn kennen we allemaal. Als je wel eens je hand hebt verbrand aan een hete pan of je enkel hebt gebroken dan weet je hoe pijnlijk dat is. Dat is acute pijn, een waarschuwend signaal vanuit je hersenen op het moment dat er iets kapot is in je lichaam. Maar wat als pijn lang duurt, als pijnklachten bij reuma, artrose, whiplash of chronische rug- of knieklachten je in je dagelijks leven beperken? Moet je er maar mee leren leven, zoals vaak wordt gezegd als niemand het meer weet? Nee, dat hoeft helemaal niet, leren we van revalidatiearts René Oosterwijk. Revalidatiearts en Medisch directeur bij CIR revalidatie, Centre of Excellence voor chronische pijn. Hij vertelt ons wat chronische pijn precies is en hoe je weer de regie over je leven kunt pakken.
Bij pijn denken we veelal aan schade. Maar behalve als het gaat om acute pijn, zoals bij een gebroken enkel of als gevolg van een ongeval, is dat geenszins altijd het geval.
Wetenschappelijke onderzoeken laten zien dat het pijnsysteem zelf, oftewel het zenuwstelsel, een rol speelt bij pijngewaarwording en pijnverwerking.
‘Alles wat je voelt in je lichaam, voel je met je hersenen’, zegt Oosterwijk. ‘Ook al heb je pijn in je rug, het is een gewaarwording in het brein. Inmiddels weten we zelfs welke gebieden in de hersenen zich met pijn bezighouden.
Chronische pijn moet je dan ook meer als product zien van het brein.’ Pijngewaarwording ontstaat in de hersenen onder invloed van allerlei factoren.
Als pijn langer duurt is dat frustrerend, er komen emoties bij vrij en het maakt onzeker, helemaal als specialisten of medici geen oorzaak kunnen vinden.
Die onzekerheid, frustratie en emotie zullen de pijn in het pijnsysteem verder onderhouden en zelfs aanjagen. En dat is nu precies het probleem bij chronische pijn: het pijnsysteem zelf is ontregeld.
Hoe moet chronische pijn worden behandeld?
Bij CIR zien ze zo’n 2500 mensen per jaar met chronische pijn, in heel Nederland lijden er minstens twee miljoen aan. Pijn is dus een groot gezondheidszorgprobleem.
Toch wordt het nog niet overal goed behandeld, men kijkt nog te veel door het medische model naar de klacht, aldus revalidatiearts Oosterwijk.
Bij langdurige rugpijn wordt vaak de rug gemasseerd of gekraakt terwijl het niet de rug is maar het pijnsysteem dat ontregeld is. Samen met de patiënt dient dan onderzocht te worden welke factoren de pijn onderhouden.
Dat heet het biopsychosociale model, daarbij kijkt de behandelaar niet alleen naar het lichaam maar ook naar psychologische en sociale factoren: heeft iemand werk, hoe zit iemand in zijn of haar relatie, is er sprake van stress? Het kan uiteindelijk allemaal te maken hebben met de pijn en de pijngewaarwording. En daar moet de behandeling op gericht zijn.
Waar begint pijn?
Meestal is er wel een aanleiding, bijvoorbeeld een ongeval. Als pijn echter langer aanhoudt is de aanleiding volgens Oosterwijk niet meer van belang maar gaat het vooral om het ontregelde systeem.
Sommige mensen hebben dingen in het verleden meegemaakt zoals onveilige hechting, trauma of stress, die van invloed zijn op het pijnsysteem. ‘We weten inmiddels steeds meer.
Het gaat zelfs zover dat als je geboren wordt uit een moeder die heel veel stress heeft meegemaakt tijdens haar zwangerschap, dit gevolgen kan hebben voor de gevoeligheid van het stress systeem en daarmee mogelijk ook pijnklachten later in het leven van het kind. Dit is het gebied van de epigenetica.’
Het revalidatietraject
Bij CIR kijken behandelaren naar de kern van je klachten en proberen ze je persoonlijke verhaal te begrijpen: waar kom je vandaan en wat heb je meegemaakt? Zo krijg je tijdens het revalidatietraject zicht op alle puzzelstukjes.
Een belangrijk onderdeel van het programma is dat je leert om niet in strijd te gaan met de pijn, die niet probeert te beheersen maar te aanvaarden dat het is zoals het nu is.
Bij binnenkomst staan mensen vaak met hun rug tegen de muur, hebben van alles geprobeerd en zijn soms ten einde raad. Bovendien scoren ze inmiddels hoog op angst, depressie en frustratie, denken negatief over hun toekomst en zijn het vertrouwen kwijt. Dat wordt allemaal aangepakt.
De pijn, die er misschien al tien jaar is, wordt niet genegeerd maar even geparkeerd en alleen gebruikt als signaal voor wat erachter kan zitten. Het programma is kort, tien weken, maar intensief.
Je komt hier twee keer per week een dagdeel en er staat een team van psychologen en psychosomatische fysiotherapeuten voor je klaar.
In het revalidatietraject leer je veel over je persoonlijkheid, over hoe je jezelf in het verleden misschien niet goed in acht hebt genomen en alsmaar bent doorgegaan.
Je leert emotionele blokkades te verwerken en weer opnieuw je eigen grenzen te onderzoeken.
En pijnbestrijdingsmiddelen dan?
Bij CIR schrijven ze geen pijnstillende middelen voor, in tegendeel. Je wordt juist geholpen om je medicijnen zo snel mogelijk af te bouwen.
De wetenschap is er lang achter dat opioïden en medicijnen op de lange termijn vaak niet voldoende helpen bij langdurige pijn, behalve als ontstekingsremmer bij bijvoorbeeld een hernia of een verzwikte enkel.
Problematisch wordt het als mensen er verslaafd aan raken. Bovendien zit de pijnontregeling in het brein en daarbij helpen medicijnen of injecties slechts tijdelijk of onvoldoende.
Als je al jaren op die manier bent behandeld is de pijn een eigen leven gaan leiden en is er een vicieuze cirkel ontstaan.
Revalidatiearts René Oosterwijk
Een voorbeeld uit de praktijk
Als het je lukt zachter voor jezelf te zijn en niet in gevecht te raken met de pijn, dan begint de pijn zich vaak al terug te trekken. Oosterwijk vertelt over een vrouw van rond de 50 met veel rugpijn door artrose die het vertrouwen in haar rug helemaal was kwijtgeraakt.
Daarnaast werd tijdens het traject duidelijk dat ze veel over zich heen liet lopen en nauwelijks regie had over haar eigen leven. Ondanks de pijn is ze toch weer gaan bewegen en doordat ze leerde wat vaker nee te zeggen tegen mensen in haar omgeving kwam ze steeds meer in haar kracht.
‘Binnen vijf weken had ze al veel minder last en na tien weken liep ze zonder pijn de deur uit met veel meer inzicht in haar eigen patronen en wist ze veel beter hoe ze zich staande moest houden in het leven.’
Heb jij chronische pijn?
Wanneer je al langer rondloopt met pijnklachten aan het bewegingsapparaat en daar doorbeperkt bent in je dagelijks leven, zoek dan een therapeut die je ook inzicht kan geven in je gedrag. Als je dan nog geen verbeteringen ervaart en je bent bereid via een andere kant naar je pijn te kijken, dan is een tweedelijnsbehandeling bij CIR een goede optie. Hiervoor heb je een verwijzing nodig van je huisarts of medisch specialist.
Kijk op onze website www.cir.nl voor meer informatie over onze behandeling of neem telefonisch contact op
via: 088 – 99 00 200.
